Điều gì đang “giết chết” những nhà đầu tư nhỏ lẻ?

let atwWrapper,atwContainerWidth,atwSliderBox,atwTotalWidth; function initATWSlider() { atwWrapper = $('.relatedInstruments'); atwSliderBox = atwWrapper.find('.slider'); atwContainerWidth = atwWrapper.width(); atwTotalWidth = atwSliderBox.width(); if(window.domainId === '2' || window.domainId === '3'){ atwWrapper.find('.sliderRight').addClass('js-slider-prev'); atwWrapper.find('.sliderLeft').addClass('js-slider-next'); } else { atwWrapper.find('.sliderRight').addClass('js-slider-next'); atwWrapper.find('.sliderLeft').addClass('js-slider-prev'); } if(atwSliderBox.find('.instrumentBox').length > 6){ atwWrapper.find('.js-slider-next').fadeIn(600); } } function atwMoveRight() { atwWrapper.find('.js-slider-prev').fadeIn(150); $(".slider > :visible:first").hide(150) $(".slider > :visible:last").next().show(150); if(!$(".slider > :visible:last").next().find('.name')()){ atwWrapper.find('.js-slider-next').fadeOut(150); return; } } function atwMoveLeft() { atwWrapper.find('.js-slider-next').fadeIn(150); $(".slider > :visible:last").hide(150); $(".slider > :visible:first").prev().show(150); if(!$(".slider > :visible:first").prev().find('.name')()){ atwWrapper.find('.js-slider-prev').fadeOut(150); return; } } initATWSlider(); //update star icon on adding/removing instrument to/from specific watchlist atwWrapper.on('click', 'label.addRow', function() { let parent = $(this).parent(); let checkedPortfolio = false; parent.find('input[type=checkbox]').each(function () { if($(this).is(':checked')){ checkedPortfolio = true; } }); let closestStar = $(this).closest('.addToPortWrapper').find('.star'); if(checkedPortfolio){ closestStar.addClass('added'); }else{ closestStar.removeClass('added'); } }); //update star icon on creating new watchlist atwWrapper.find('.js-create-watchlist-portfolio').find('a.js-create').on('click',function () { let parent = $(this).parent(); let watchlistName = parent.find('input[type=text]').val(); if(!watchlistName){ return; } let star = $(this).closest('.addToPortWrapper').find('.star'); star.addClass('added'); }); //update star icon on adding new position atwWrapper.find('.js-create-holdings-portfolio').find('.js-submit').on('click',function () { let addPositionForm = $(this).closest('.addToPortfolioPop').find('.holdingsContent'); let amount = addPositionForm.find('.js-amount').val(); if(amount < 1){ return; } let star = $(this).closest('.addToPortWrapper').find('.star'); star.addClass('added'); }); atwWrapper.find('.instrumentBox').find('.shortInfo').on('click',function () { if(!window.ga){ return; } let pairId = $(this).parent().find('.js-add-to-portfolio').attr('data-pair-id'); let pairType = window.atwPairTypes[pairId]; window.ga('allSitesTracker.send', 'event', 'content', 'symbol link clicked', '', { "dimension147":"symbol_link_clicked", "dimension163":"click", "dimension148":"symbol", "dimension162":"content add to watchlist", "dimension161":"article page", "dimension142":"article", "dimension75":pairType, "dimension138":pairId, "dimension118":"1995256" }); window.open($(this).attr('data-href')); }); window.atwPairTypes = {"41063":"indice","41913":"Equities","958398":"Equities","958437":"Equities","958480":"Equities","958636":"Equities"};

AiVIF - Điều gì đang “giết chết” những nhà đầu tư nhỏ lẻ?

Khi tôi viết bài này, VN-Index đã đi một hành trình rất xa từ đỉnh 1,527 điểm ngày 02/01/2022 về thời điểm trước dịch COVID-19 tháng 3/2019.

Cho tới lúc này, mọi suy đoán về đáy của thị trường đều trở nên vô nghĩa khi quán tính giảm điểm tiếp tục tăng, dẫn đến tình trạng hoảng loạn và bán tháo trên thị trường. Tất cả mọi nhà đầu tư (NĐT) nhỏ lẻ có lẽ cùng chung quan điểm thị trường chưa bao giờ khốc liệt đến vậy. Tuy nhiên, có lẽ những NĐT ấy đã quên hoặc chưa từng được nếm trải những phiên bán tháo khác trong lịch sử của thị trường.

Thị trường chứng khoán trong 10 năm qua đã có nhiều sự kiện có tác động tương đương những sự kiện gần đây:

- Các sự kiện bắt bớ/thanh lọc thị trường: Bầu Kiên ACB (HM:ACB) (2012), ông Hà Văn Thắm Oceanbank (2014), ông Trần Bắc Hà BIDV (HM:BID) (2017) có thể so sánh với chuỗi sự kiện gần đây như FLC (HM:FLC), Tân Hoàng Minh hay gần đây nhất là Vạn Thịnh Phát.

- “Cục máu đông” mang tên nợ xấu ngân hàng giai đoạn 2011-2012 có thể so sánh với tình trạng trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) hiện nay. Tất nhiên, tình hình TPDN phức tạp và cấp tính hơn, gây ra những cơn đau đầu cho cả các nhà quản lý lẫn những nhà đầu tư tổ chức cho tới nhỏ lẻ, đòi hỏi phải có phương cách xử lý khéo léo của nhà quản lý để tránh đổ vỡ hệ thống.

- Chu kỳ thắt chặt tiền tệ của Fed, so với năm 2018, chu kỳ lần này có sự tác động cộng hưởng với sự đứt gãy chuỗi cung ứng (Trung Quốc tiếp tục chính sách Zero-Covid) và căng thẳng địa chính trị Nga - Ukraine kéo theo khủng hoảng năng lượng.

Sau mỗi lần như vậy, thị trường lại tìm được điểm cân bằng và tiếp tục đi lên; nhưng bên cạnh đó là một lớp NĐT nhỏ lẻ ngã xuống và không bao giờ quay trở lại. Chúng ta đã sai ở đâu để phải ngậm ngùi cắt lỗ và rời bỏ thị trường một cách tức tưởi như vậy?

Có hai thứ trên thị trường đang giết chết những nhà đầu tư nhỏ lẻ, đó là thanh khoản và thời gian. Nhiều NĐT nhỏ lẻ thường sai ngay khi đặt mục tiêu tham gia thị trường.

Để minh họa, người viết xin kể 2 câu chuyện chính mình là người trong cuộc để mọi người tự rút ra kết luận cho bản thân:

Câu chuyện 1: Chúng ta đều là những “nhà đầu cơ”

Câu chuyện này thực ra đã từng được nhắc tới trong một bài viết vào tháng 12/2018 (https://vietstock.vn/2018/12/the-he-9x-va-quan-diem-ve-dau-tu-chung-khoan-3355-641782.htm). Tôi đã thành công với cổ phiếu CTG (HM:CTG) giai đoạn 2017. Nó đã giúp tôi có bước nhảy về tài chính để sau này (dù vẫn phải vay thêm ngân hàng) có một khoản tiền bắt đầu gây dựng gia đình nhỏ và hạnh phúc của mình, tỷ suất lợi nhuận trong vòng nửa năm là hơn 50%

Nhưng ngay giai đoạn sau đó, tôi đã sai lầm với cổ phiếu ACB (giai đoạn tháng 4-10/2018), để rồi cuối cùng phải ngậm ngùi cắt lỗ, tạm thời rút lui khỏi thị trường với số vốn đầu tư ban đầu gần gấp đôi giai đoạn thành công trước đó (bao gồm cả nợ vay) và bị lỗ 20%.

Bài học nhỏ:

- Không biết đọc thị trường, ít nhất là những yếu tố vĩ mô không thuận lợi

- Cố chấp

- Bình quân giá 1 cách mù quáng và không có điểm dừng (stop loss)

Bài học lớn:

- Ngay từ đầu không xác định rõ mục tiêu, chỉ là đầu cơ nên không có chiến thuật hợp lý, bao gồm việc cắt lỗ sớm

- Không quan tâm tới nhu cầu thanh khoản và thời gian đầu tư: Tôi có kế hoạch mua nhà cưới vợ vào đầu năm 2019 nhưng không đánh giá đúng mức kế hoạch này trong chiến lược sử dụng vốn của mình, cuối cùng phải cắt lỗ, rời bỏ thị trường để dồn tiền cho những mục tiêu cấp thiết hơn. Vì vậy, ngay cả khi bạn thấy thị trường hoảng loạn bán tháo, không có nghĩa là tất cả mọi người đều hoảng loạn, vẫn có những người bắt buộc phải bán đi vì nhu cầu thanh khoản cấp thiết, bạn đừng nên đánh đồng họ (tôi) với đám đông

Câu chuyện 2: Nhà đầu tư giá trị “bất đắc dĩ” và hiệu quả không ngờ

Gần đây, truyền thông rộ lên câu chuyện của một nhà đầu tư người Trung Quốc đã quên tài khoản chứng khoán của mình trong vòng 15 năm và bất ngờ sở hữu gia tài khủng gấp 50 lần số vốn ban đầu. Thật ra, đây là câu chuyện không mới và tôi đã từng chứng kiến điều tương tự.

Bác tôi, một người hầu như không hiểu gì về thị trường, bị lôi kéo vào chứng khoán từ những năm 2013, danh mục trị giá đâu đó khoảng 80 triệu đồng. Do thiếu hiểu biết, ông cũng xác định mất trắng số tiền này. Tuy nhiên, doanh nghiệp được bác đầu tư vẫn hoạt động và vô tình có đủ thời gian để phát triển. Cuối cùng, sau nhiều lần không để ý tới tin nhắn thông báo chi trả cổ tức của doanh nghiệp, tài khoản khi đó danh mục có SAM (HM:SAM), thị giá đâu đó chỉ khoảng trên dưới 8,000/cp nhưng tổng giá trị danh mục lên tới 220 triệu đồng, gần gấp 3 lần giá vốn sau 6 năm, tỷ suất lợi nhuận bình quân gần 20%/năm, hơn hẳn tiền gửi tiết kiệm cùng giai đoạn. Tôi đặt lệnh bán toàn bộ danh mục cho bác tôi ngày 18/03/2019.

Thật đáng kinh ngạc khi doanh nghiệp này không hẳn là những mã tốt nhất trên sàn nhưng đã trải qua rất nhiều thăng trầm của thị trường giai đoạn 2014 - 2019, đủ những sự kiện như tôi đã liệt kê ở trên nhưng cuối cùng vẫn đem lại quả ngọt cho người cầm giữ nó. Tôi thì vẫn tiếc hùi hụi vì nếu như giữ đến tháng 1/2022 thì thậm chí cổ phiếu này còn lên tới gần 28,000đ/cp, nhưng thị trường không nói trước được và bác tôi thì đã hài lòng về kết quả “đầu tư”.

Từ 2 câu chuyện trên, có thể thấy thị trường vẫn vận động theo quy luật của nó, bạn tham gia thì phải hiểu luật chơi, đừng cố chấp nếu như bạn là người đầu cơ nhưng lại nghĩ mình là nhà đầu tư giá trị. Nếu nghĩ rằng thị trường rẻ, định giá hấp dẫn, bạn dựa vào những yếu tố cơ bản để bảo vệ cho luận điểm của mình thì điều cuối cùng cần làm là trả lời câu hỏi “tôi có sẵn sàng một số tiền để đầu tư 3-5 năm, thậm chí là 10 năm, kiên định với mục tiêu của mình để thực sự là nhà đầu tư giá trị hay không?”. Nếu không trả lời được câu hỏi đó, hãy ngừng than vãn khi thị trường rơi, chấp nhận thất bại và làm lại từ đầu hoặc rời bỏ thị trường, tùy thuộc vào lựa chọn của bạn.

Hà Văn Luật